Ort koronny 1668

No cóż, obiecałem napisać co nieco o nowych nabytkach z ostatniego wpisu - czas się wywiązać ;) zacznijmy od orcika. Przede wszystkim czemu go kupiłem? No cóż - błąd w inicjałach zamiast TLB jest TLL + wystawienie w złej kategorii = niska cena atrakcyjnej monety :)


Tak wygląda w warunkach domowych:

Czy jest ładny? Hm... według mnie ma bardzo przyjemną dla oka patynkę i mimo, że ma sporo wytarć i kilka uszkodzeń to ma swój urok :)

Jednak czymże on jest?

Jak napisał Zbigniew Żabiński, pierwszy ort został w Polsce wybity w 1608 roku. Jego nazwa wzięła się od niemieckiego słowa Ortstaler oznaczającego monetę ćwierćtalarową. Wówczas moneta ta miała wartość 10 groszy. Było to spowodowane ówczesną ceną talara kształtującą się na poziomie 40 groszy.

Moneta ta ze względu na szybką dewaluację rodzimej waluty stopniowo traciła na zawartości srebra i tym samym na wartości.

W roku 1621 poddano dewaluacji orty a rok wcześniej talary. W związku z tym ort miał od tej pory nową wartość 16 groszy. Taka wartość orta przetrwała aż do końca panowania Zygmunta III. 

Sytuacja zmieniła się w wyniku ordynacji z 16 maja 1650 roku, która wprowadziła nową wartość orta - 18 groszy. Takiego orta widzicie powyżej. 

Monetę tą wybijano odtąd ze srebra próby XIV łutowej ( w miejsce poprzedniej XI- łutowej), a jej waga miała wynosić 5, 6 grama (przez panowanie Zygmunta waga rosła od 6,96 w 1608/9 do 7,2 grama w 1623 jednak z pogorszeniem próby z XIV na XI łutów). Próba ta nie utrzymała się jednak zbyt długo i już w 1654 roku została zmniejszona do XI łutów, by następnie zostać 3 lata później podniesioną do XII, a w 1658 zmniejszoną do X łutów, przy jednoczesnym wzroście wagi do 6,73 grama w 1654, a następnie spadku do wagi 6,3 grama, która utrzymała się aż do końca (z wyjątkiem roku 1657, gdy waga przy zwiększonej próbie miała wynosić 5,3 grama)

Była to moneta dość popularna, w użytku codziennym, gdyż w wyniku dewaluacji miała stosunkowo niewielką wartość. Ostatni ort w historii polskiego mennictwa został wybity de facto właśnie w 1668 roku. Później bito orty za panowania Sasów, jednak były to już nieco inne monety.

Zwrócić należy jednak przede wszystkim uwagę na fakt, że mimo powszechnego obniżania wagi w monetach koronnych, orty zawsze trzymały w miarę dobrą wagę. Mój mimo wytarć waży i uszkodzeń waży wciąż powyżej 6 gram!